Mexicaanse Dag van de Doden

Dia de los Muertos: Mexicaanse Dag van de Doden

Door mijn vele reizen naar Mexico ben ik al vroeg gefascineerd geraakt door de dag van de Doden. Ik vind het iets heel moois hebben. En in tegenstelling tot veel anderen totaal niet luguber. Ik vind het bewonderenswaardig en leerzaam hoe de Mexicanen schijnbaar vertrouwd en zonder angst met de dood dealen. Ik vind het ook een must dat deze traditie in ere wordt gehouden. De dag van de doden, is een nationale feestdag die heel uitbundig wordt gevierd in Mexico en de rest van Latijns-Amerika. Het is de dag waarop de doden worden geëerd. Het festival vindt plaats op 1 en 2 november en op die dag worden de graven gepoetst en vinden er optochten & processies plaats. Men bezoekt de graven van dierbaren en offert er hun lievelingsvoedsel en drank. Na afloop eet en drinkt men het vaak zelf op, omdat men gelooft dat de zielen van de doden de ziel van het voedsel tot zich hebben genomen.

Mexicaanse Dag van de Doden Catrina

Catrina & me

Mexicaanse Dag van de Doden Processie

Processie Oaxaca

Mexicaanse Dag van de Doden Schedels

Versierde schedels van papier-maché te koop op straat

Mexicaanse Dag van de Doden skeletten Catrina

Skeletten & Catrinas te koop

Allerzielen in het Vondelpark

Ook in het Vondelpark (Amsterdam) worden in de grote vijver honderden drijvende bootjes met lichtjes te water gelaten. Een gelegenheid om dierbaren die gemist worden te herdenken. Iedereen is welkom om een brandend lichtje te water te laten, ter nagedachtenis van een bijzonder iemand. De bootjes worden ter plekke uitgedeeld. Ook zijn er stiften om op iets moois op het bootje tekenen, bloemetjes om erbij te leggen en briefjes om iets speciaals op te schrijven. Kinderen maken er echte kunstwerkjes van. Honderden lichtjes midden in het park, in de vijver, toegankelijk & laagdrempelig. Verdriet wordt immers minder erg door schoonheid & door het te delen met elkaar. Ik vind het prachtig. Ik wil ook een mooi bootje te water laten voor mijn overleden moedertje. Donderdag 2 november 18.30-20.30 uur

Allerzielen Vondelpark

Allerzielen Vondelpark

Allerzielen Vondelpark

Allerzielen Vondelpark

Azteeks gebruik

Prachtig filmpje Catrinas Tv Azteca:  Flores, Colores, Sabores, Olores y Estrellas

Traditioneel is 1 november de dag dat overleden kinderen worden herdacht. Hun graven worden versierd met witte orchideeën. 2 november is de dag dat overleden volwassenen worden herdacht en hun graven worden versierd met oranje Afrikaantjes. Het feest komt voort uit oude Azteekse gebruiken, gecombineerd met Katholieke invloeden van de Spaanse overheersers. Vandaar dat de dag van de doden wordt gehouden op de katholieke feestdagen Allerheiligen en Allerzielen.

Mexicaanse Dag van de Doden graf viering

Viering bij het graf

Mexicaanse Dag van de Doden graf viering

Viering bij het graf

Mexicaanse Dag van de Doden Processie

Processie

Mexicaanse Dag van de Doden Mariachis

Vrouwelijke mariachis

Mexicaanse Dag van de Doden Processie

Processie/ optocht

Altaren

Sommige families bouwen altaren (ofrenda’s) in hun eigen huis. De gedachte is dat de doden niet zouden willen dat de nabestaanden rouwen en verdrietig zijn en dat het leven van de doden gevierd moet worden. Altaren met bloemen, kaartjes en persoonlijke bezittingen van de overledene. Hoe bijzonder is dat! Elk altaar is verschillend, afhankelijk van de streek. Met regionale bloemen, fruit en eten.

Mexicaanse Dag van de Doden Huis Altaar

Huis Altaar

Mexicaanse Dag van de Doden Huis Altaar

Huis Altaar

Hoe ziet zo’n altaar eruit?

• Foto’s van de dierbare overlevenden.
• Verse bloemen, wiens geur de teruggekomen zielen welkom doen voelen.
• Gekleurde vlaggenslingers van papel picado (uitgeknipt papier)
• Een dag van de Doden brood (pan de muertos) een broederlijk aanbod aan de zielen (katholicisme)
• Suikergoed skeletjes, die de dood en zijn aanwezigheid verbeelden.
• Eten, het favoriete gerecht uit de regio of het lievelingseten. Vaak ook fruit, appels, sinaasappels, gesuikerde pompoen en tamales.
• Drank, zoals tequila en mezcal om de ziel van de overlevende te relaxen. Als deze tijdens zijn leven ook rookte, dan inclusief een pakje sigaretten.
• Kaarsen, want deze begeleiden de doden terug naar het altaar en het dodenrijk. Kaarsen verbeelden hoop, licht en geloof.
• Verschillende verdiepingen, het symbool voor aarde en hemel.
• Bloemenboog, die de ingang naar het dodenrijk symboliseert.
• Religieuze plaatjes zoals La Virgen de Guadalupe.
• Zout op een klein schaaltje om de ziel te zuiveren.
• Glas water, om de dorst te lessen van de overlevende na zijn lange reis.
• Persoonlijke dingen van de overlevende, zodat hij of zij zich thuis voelt.
• Diverse versieringen zoals skeletjes en beestjes van papier-maché of klei *Wierrookhouders.

Schedels van suiker en chocolade

Ook vindt je overal schedels in Pastelerias (banketbakkerijen) en op straat, vaak met felle kleuren gedecoreerd. Bakkerijen draaien overuren. Dit gebruik komt voort uit Azteekse tijden, toen schedels een trofee waren en tentoongesteld werden tijdens rituelen als teken van dood en wedergeboorte. Op 1 en 2 november worden veel schedels gegeten, gemaakt van suiker en chocolade. Ze worden cadeau gegeven aan de doden en opgegeten door de levenden. Ook wordt de naam van de ontvanger in het voorhoofd van deze (mier)zoete schedel gekerfd.

Mexicaanse Dag van de Doden Suikergoed Cake

Suikergoed Schedel cake

Mexicaanse Dag van de Doden Suikergoed schedels chocolade

Suikergoed schedel chocolade

Catrina

De Dag van de Doden brengt één van de grootste verschillen tussen de Mexicaanse- en onze cultuur in beeld. Een 180-graden kloof tussen de houding ten opzichte van de dood. Mexicanen houden de dood in de buurt, zij behandelen de dood met vertrouwdheid, zelfs met gastvrijheid in plaats van angst. La Catrina belichaamt die filosofie en toch is ze veel meer dan dat.

La Catrina is oorspronkelijk een zinken ets gemaakt door de beroemde Mexicaanse lithograaf José Guadalupe Posada . Het laat een vrouwelijk skelet zien slechts gekleed in een hoed die past bij de hogere klasse outfit van een Europeaan van haar tijd. Ook wel Calavera Garbancera genoemd (een persoon die zich schaamde voor zijn eigen Indiaanse roots en een Franse Europese stijl imiteerde door veel make-up te dragen om haar huid lichter te doen lijken)

Terwijl Posada het karakter introduceerde, werd La Catrina pas echt populair door een muurschildering in het Prado Hotel aan het einde van het Alameda park. De kunstenaar Diego Riviera schilderde in 1947 ‘Sueño de una tarde Dominical en la Alameda Central’ (Droom van een zondagmiddag in het Alameda Park) een  muurschildering van maar liefst 15 meter lang, waarin hij 400 jaar Mexicaanse geschiedenis afbeeldt. De muurschildering overleefde in 1985 een aardbeving in tegensteling tot het Prado Hotel en werd later verplaatst de overkant van de straat naar het Museo Mural Diego Rivera.

Dia de Los Muertos Diego Rivera Mural

Mural / muurschildering ‘Sueño de una tarde Dominical en la Alameda Central’ Diego Rivera

In het midden staat Catrina in een elegante outfit en houdt de hand van de 10-jarige Rivera vast. Frida Kahlo staat in een traditionele Mexicaanse jurk achter hen. Ook Posada staat links van Catrina en biedt haar zijn arm aan. De bedoeling ervan was om de traditie en het gemak waarmee de Mexicanen met de dood omgaan te laten zien. In het bijzonder met de identiteit van een dame van de dood, teruggrijpend naar het erfgoed van de Azteekse godin Mictecacihuatl (de ‘keeper’ van de botten van de onderwereld) Met het Christelijke geloof bovenop de oude rituelen, hebben deze vieringen zich ontwikkeld tot de huidige Dag van de Doden.

Mexicaanse Dag van de Doden Catrina

Catrina

Mexicaanse Dag van de Doden Catrina

Catrina

Mexicaanse Dag van de Doden Catrina Kitsch Kitchen

Etalage Kitsch Kitchen

De dood heeft een neutraliserende kracht; iedereen is gelijk aan het einde. Soms moeten mensen eraan worden herinnerd. En dat gebeurt dus precies ook op 1 en 2 november.

Mexicaanse Dag van de Doden Catrina Nopales

Catrina Nopales

Mexicaanse Dag van de Doden Catrina

Catrina

Mexicaanse Dag van de Doden Catrina

Catrina flamenco danseres

Catrina Folk Art

Beeldhouwer en schilder Juan Torres uit Morelia (Michoacán) was de allereerste die deze skelet dame in klei verbeelde. Al snel erna volgden andere kunstenaars en voilá een folk art was geboren. Ook in andere disciplines werd Catrina populair. Zoals in houtsnedes (Oaxaca) of gemaakt van papier-maché of zwarte klei. Overal vindt je rond begin november skeletten. Van een miniformaat tot een XXL-versie. Soms uitgedost in de mooiste glitterjurken en versierd met kleurrijke bloemen.

Mexicaanse Dag van de Doden Folk Art Skelet

Folk Art skeletjes

Mexicaanse Dag van de Doden Folk Art Skelet

Folk Art skeletjes

Make-up

Kunstenaars en fotografen laten zich ook graag inspireren door de mooiste make-up creaties.

Mexicaanse Dag van de Doden make-up

Foto: Raoul Ortega

Mexicaanse Dag van de Doden make-up

Foto: Caroline Ortanez

Mexicaanse Dag van de Doden make-up

Laat je inspireren!

Have fun 🙂

Rosalisa