Ons’ Lieve Heer op Solder
Midden in de rosse buurt op de Amsterdamse Wallen, tussen alle geweld van dronken toeristen & ramen met rode lichten vindt je een verstilde roze kerk. Verscholen op een zolderverdieping van een statig grachtenpand uit de Gouden Eeuw. Een grotere tegenstelling kan bijna niet. Hoe bijzonder is dat.
Deze schuilkerk stond vroeger bekend onder de namen Het Haantje en Het Hert. Aan de Oudezijds Voorburgwal is het voorhuis met een kousenwinkel. En via de Heintje Hoekssteeg ernaast, komen de kerkgangers binnen. Door de Amsterdamse verbastering van ‘Heintje’ krijgt de kerk de bijnaam ‘het Haantje’. Ook wordt de kerk wel ‘Het Hert’ genoemd naar zijn oprichter, de rijke kousenkoopman Jan Hartman. De naam Ons’ Lieve Heer op Solder dateert pas uit de 19e eeuw. En is tevens de naam van één van de meest bijzondere musea van Amsterdam. Het pand staat in de top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg uit 1990. En terecht!
Roze Kerk Interieur
Roze kerk Interieur
Schuilkerk
De katholieke Duitse koopman Jan Hartman koopt het huis aan de Oudezijds Voorburgwal én twee aangrenzende steegwoningen al op 10 mei 1661. Tweeënveertig jaar oud, getrouwd en vader van maar liefst vijf kinderen. In 1663 begint hij met een flinke verbouwing. De zolders van de drie huizen laat hij samenvoegen tot één katholieke huiskerk. Kun je nagaan in die tijd al, wát een kennis toen al aan bouwkundig ingewikkelde constructies.
Roze kerk Interieur
Roze kerk Interieur
Roze Kerk Altaar
Roze kerk Altaar
Religieuze Tolerantie
En dat allemaal omdat in de tijd dat het katholieke geloof niet meer publiekelijk geuit mocht worden. De protestanten hadden namelijk in 1578 de macht in de stad. En de rooms-katholieken, zo’n 20% van de Amsterdammers, konden nergens meer naar toe. Het protestante stadsbestuur weet van het bestaan van andere religieus denkenden in de stad, maar laat dit oogluikend toe. De kerk is daarmee een typisch voorbeeld van de voor Nederland zo kenmerkende (religieuze) tolerantie, waarvoor Willem van Oranje in de 16e eeuw de basis legde.
Paarse dodekop
Jan Hartman zelf zal de kerk nu vast niet meer herkennen. De rest van het huis is bij de enorme renovatie wel zoveel mogelijk teruggebracht in de oorspronkelijke stijl van de 17e eeuw. Alleen de kerk is in de stijl van de 19e eeuw teruggebracht. Ook in de originele kleur uit die tijd, namelijk paarse dodekop. Ondanks de best bizarre naam is het een prachtig warme oudroze kleur, een beetje naar bruin, leverkleur en paars neigend. Op de vloer liggen ook weer biezen matten. Op basis van oude foto’s zijn geëlektrificeerde replica’s gemaakt van de 19eeuwse gaslampen.
Roze kerk Altaar
Roze kerk Altaar
Roze kerk Orgel
Roze Kerk Orgel
Tweede Steeghwoning
Vanaf het moment in 1662 dat de kerk open is heeft Ons’ Lieve Heer op Solder altijd een eigen priester. En vanaf die tijd tot in 1887 is de tweede Steeghwoning het huis waarin hij woont. Petrus Parmentier is de eerste die het bewoont.
Uitzicht
Uitzicht
Uitzicht
Uitzicht
Momkamer
Vanwege de uitbreiding van het museum is in 2013 de fundering van het hoekpand, bestaande uit een grachtenhuis en twee steegwoningen hersteld. Tijdens deze werkzaamheden werd onder één van de steegwoningen een grote beerput gevonden. Deze beerput werd via vier stortkokers vroeger gevuld met uitwerpselen (!) en het huisafval van de bewoners van het grachtenhuis en de twee steegwoningen. De unieke vondsten die zijn aangetroffen zijn grotendeels uit de tijd waarin de familie Van der Meulen het huis huurde en er een biertapperij uitbaatte. Jaja, gewoon met de kerk erboven J Ze verkopen er verschillende soorten bier, ook wel ‘mom’ genoemd. Toch zijn er raar genoeg veel meer wijn/ kelkglazen uit de beerput gekomen dan bierpullen. Ook Delfts aardewerk, glaswerk en Chinees porselein, dat via de VOC in Amsterdam terecht is gekomen. In de Momkamer is alle moois te bewonderen.
De Momkamer
De Momkamer
Daghkamer (woon- en slaapkamer)
Overdag is de Daghkamer met het mooie uitzicht op de Oudezijds Voorburgwal de woonkamer van de familie Hartman. ’s Nachts gebruikt de familie deze als slaapkamer. De kleine bedstee is er nog altijd, links van de deur. Alleen half tegen de wand aanzittend kan je erin slapen, want liggen in zo’n mini bedstee gaat echt niet.
De Daghkamer
De Daghkamer
De Daghkamer de Bedstee
De Daghkamer de Bedstee
De Trap
De donkerbruine trap naar de Daghkamer heeft zowel hol- als bolvormige treden. Dit is nog een van de originele eikenhouten trappen uit de 17e eeuw.
De trap naar de Daghkamer
Trap naar de Daghkamer
Biechtvertrek
De eenvoudige biechtstoel van Ons’ Lieve Heer op Solder is rond 1740 geplaatst. De priester zat aan de linkerkant en nam de biecht af; rechts knielde de gelovige terwijl hij al zijn zonden opbiechtte. Daarna kon de priester, uiteraard uit naam van Christus 🙂 je alle zonden vergeven. Et voila: hij of zij kon weer onverveerd aan een nieuwe week beginnen.
Biechtvertrek Toga
Biechtvertrek Toga
Biechtvertrek
Biechtvertrek
17e eeuwse Keuken
De begane grond in het achterhuis van Ons’ Lieve Heer op Solder is in drieën opgedeeld. Vooraan uiteraard een voorhuis, vervolgens de keuken met het haardvuur voor licht, warmte en om in te koken. Als derde de morskeuken waar de voorraad staat en waar de afwas wordt gedaan. In de 17e eeuw gebeurt dat in de waterbak, waarschijnlijk het enige waterpunt in het hele huis. Vandaar inclusief een deur naar het zogenaamde kleine secreet J een toilet die je met een emmer water moet schoonspoelen.
17e Eeuwse Keuken
17e Eeuwse Keuken
17e Eeuwse Keuken
Wasbak
17e Eeuwse Keuken Delfts blauwe tegeltjes
Delfts blauwe tegeltjes
Maria Kapel
Omdat er in de zolderkerk geen plaats is voor een Maria-altaar is de ruimte achter het hoofdaltaar ingericht als Mariakapel. Vlak bij het altaar staat een veelkleurig Mariabeeld van lindenhout. Zij draagt Jezus op haar arm en staat op een maansikkel. Onder haar voeten vertrapt zij een slang, het symbool voor alle kwaad.
Mariakapel
Maria Kapel
De Sael (ontvangstkamer)
De Sael is het vertrek waar koopman Jan Hartman zijn gasten ontvangt. Die ongetwijfeld enorm geïmponeerd zijn door zoveel luxe en rijkdom. Maar dat is nou precies de bedoeling van de heer des huizes. Welvaart en succes wil hij uitstralen. Om zijn status nog meer te benadrukken laat hij een familiewapen van zichzelf en zijn vrouw maken. Ook al is hij niet eens van adel. Maar het staat leuk en bovendien erg imposant op de haard. Het ontwerp van de Sael is super symmetrisch. Precies in de stijl van het Hollands Classicisme. In de Gouden Eeuw is deze stijl heel populair. Het symmetrische patroon van de vloer spiegelt zich in de negen gedecoreerde lijsten op het plafond.
De Sael
De Sael Ontvangstkamer
De Sael
De Sael Ontvangstkamer
De Sael
De Sael Ontvangstkamer
Museum Ons’ Lieve Heer op Solder.
Filmpje Museum Ons’ Lieve Heer op Solder – Museum Our Lord in the Attic
Dwarsdoorsnede van het Museum
Tekening Dwarsdoorsnede
Na het Rijksmuseum is Museum Ons’ Lieve Heer op Solder het oudste museum van de stad. Jaarlijks komen er ruim 100.000 bezoekers. Vooral dankzij particulier initiatief blijft dit unieke monument uit de Gouden Eeuw behouden. In 2015 is het monument uitgebreid met een extra gebouw op de Oudezijds Voorburgwal 38, waar de nieuwe entree is gevestigd. De twee panden zijn door middel van een ondergrondse passage met elkaar verbonden. Briljant.
Maquette
Maquette
Maquette
Maquette
Ons’ Lieve Heer op Solder is nu een museum waar de geschiedenis tastbaar is, waar alles oud en authentiek is, waar bezoekers het gebouw én de geschiedenis beleven. Smalle gangen en trappen leiden naar historisch ingerichte woonvertrekken, keukens en bedstedes, om te eindigen in wat letterlijk en figuurlijk het hoogtepunt is van het museum: een complete roze kerk op zolder. Bij de ingang naar het museum staat een strak witte maquette. Ook op de wand tegenover de garderobe een mooie pastelkleurige tekening van een dwarsdoorsnede. Hierdoor krijg je een goed en duidelijk beeld van het hele pand en waar de kerk precies verstopt zit. Alles is nog intact en origineel. Om het pand vrij van viezigheid van buitenaf te houden kies je bij de entree 1 setje uit de 3 verschillende maten schoenenhoesjes. Zo zie je iedereen voorbij schuifelen in dezelfde rood, geel of blauwe schoenenhoesjes. Het geheel in wit ontworpen, zoals hoogglans witte lockers, witte trappen& vast meubilair is ontworpen door architectenbureau Felix Klaus. Het nieuwe gedeelte oogt super strak & modern. Inclusief museumwinkel & museumcafé, maar ook gouden uitvergrote sjablonen van de monstrans* op de muren. Heel mooi. (ontworpen door vormgever Theo Tienhooven) Helemaal boven een wonderkamer met verschillende expo’s over hedendaagse tolerantie. Wat betekent vrijheid en tolerantie anno nu? En hoe verhouden deze zich tot elkaar?
Schoenenhoesjes
Schoenenhoesjes
Schoenenhoesjes
Schoenenhoesjes op tapijt
Trouwen
Het is zelfs mogelijk om buiten openingstijd te trouwen in de zolderkerk. Hoe romantisch is dat. Zucht. Altijd al in een roze kerk willen trouwen. Ben notabene begin dit jaar zelf getrouwd. Zwaar gemiste kans dus.
Soldermissen
Sinds 1952 vinden in de zolderkerk missen plaats die een bijzondere oorsprong hebben. Geïnspireerd door kunstenaarsmissen in Parijs, ontstond ook in Amsterdam voor kunstenaars een ‘subparochie.’ Met een eigen priester vierden de kunstenaars hun mis in de zolderkerk.
Vanuit deze traditie zijn er in de zolderkerk van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder nog altijd missen op de eerste zondag van de maand. Toegang voor kerkgangers is gratis. Inloop vanaf 10.30 uur. De mis begint om 11.00 uur. Na afloop is er koffie in het museumcafé.
De Monstrans & Het Mirakel van Amsterdam
Een gouden monstrans is te zien op de 2e verdieping. Gemaakt naar aanleiding van het mirakel van Amsterdam. In monstransen worden geconsacreerde hosties getoond. De vlammen op de Mirakelmonstrans symboliseren het haardvuur. Op de voet het stadswapen van Amsterdam met de 3 kruisen.
Monstrans
Monstrans
Monstrans sjabloon op de muren
Monstrans Sjabloon op de muren
Het Mirakel van Amsterdam was een eucharistisch wonder dat op 15 maart 1345 zou hebben plaatsgevonden. Het verhaal gaat dat een pastoor een stervende man in de Kalverstraat het laatste Sacrament der Zieken toediende, waarna de man later die avond de gewijde hostie weer uitbraakte. Vervolgens werd het braaksel in het haardvuur geworpen. De volgende morgen ontdekt de vrouw des huizes een witte hostie aan, nog helemaal intact, tussen de smeulende asresten. Meerdere malen heeft men geprobeerd de hostie te verplaatsen naar de Sint Nicolaaskerk, maar de hostie kwam steeds weer terug naar het huis in de Kalverstraat. Toen kon men er niet meer omheen. Het was een heus wonder. Het kleinood wordt in vol ornaat, in een processie van alle opgetrommelde katholieke geestelijken naar de Oude Kerk gebracht waar het rust vindt. Dit is het begin van een verering die zelfs nog in onze tijd bestaat.
De Mirakelkolom
Eind 80er jaren wordt er een zogenaamde Mirakelkolom op het Rokin geplaatst. Precies op die plek waar lang geleden geschiedenis geschreven werd en waar een sacramentswonder plaatsvond. Een hostie die maar niet wilde branden hield de stad eeuwenlang in haar ban. De kolom is een teken dat het heilig vuur nog lang niet gedoofd is. In 2001 is de zuil, opgebouwd uit kolomdelen uit de Oude Kerk Heilige Stede, ineens tot ieders schrik verdwenen. De zuil moest namelijk wijken voor de aanleg van de Noord/Zuidlijn. Eind februari 2017 is de Mirakelkolom na maar liefst 16 jaar weg te zijn geweest eindelijk weer teruggeplaatst op het Rokin bij de Wijde Kapelsteeg. Jippie. Een bijzonder stukje geschiedenis weer terug in het dagelijkse straatbeeld.
De Mirakelkolom Rokin
De Mirakelkolom Rokin
Mirakelkolom Rokin 2017
Mirakelkolom Rokin 2017 terug geplaatst
De Stille Omgang
Men liep de processie tot in 1578. Het begin van de reformatie met de protestanten aan het bewind. Zij kondigen een katholiek processieverbod aan dat tot 1983 in de grondwet was vastgelegd. In 1881 besluiten twee katholieke Amsterdammers alle rituelen nieuw leven in te blazen, maar vanwege het nog steeds geldende verbod dan wel zwijgend en ingetogen. Eens per jaar, wordt er nog steeds een Stille Omgang gehouden door het centrum van Amsterdam. Hét ritueel waarmee Nederlandse katholieken hun identiteit herwonnen en hun maatschappelijke positie markeerden. Anderen, zoals sympathisanten van stille (vredes)tochten maar ook van de provobeweging, lieten zich hierdoor inspireren.
Nieuwsgierig geworden om alles zelf te bewonderen?
Wat let je? Daarna lekker lunchen op de Zeedijk.
Topmiddag verzekerd.
Ps. Klik op de foto’s om ze te vergroten
Have fun 🙂
Rosalisa
Sorry, the comment form is closed at this time.